Chanuka

Chanuka (hebr. חנוכה) – święto żydowskie trwające osiem dni, poczynając od 25 dnia miesiąca kislew. Upamiętnia ono powstanie Machabeuszy pod wodzą Judy Machabeusza. W 2008 święto to przypada 22 grudnia.

Religia nie nakazuje spożywania określonych posiłków, choć powstała, związana z Judytą, tradycja osnuta wokół naleśników z serem, placków ziemniaczanych (latkes) i pączków nadziewanych konfiturami, dżemem lub marmoladą i posypanych cukrem pudrem (sufganijot) jako przygotowywanych na oliwie.

Dla niereligijnych Żydów Chanuka przybrała formę świeckiego święta, w którym na wzór Bożego Narodzenia (zazwyczaj przypadającego mniej więcej w tym samym czasie), dzieciom daje się prezenty. W tym także gotówkę (jid. gelt) i słodycze (popularnym drobnym podarunkiem są czekoladki w kształcie monet). Ponadto podczas święta popularne są gry hazardowe - dorośli grają w karty, a dzieci w grę z wykorzystaniem drejdla, gdzie stawką są np. czekoladki lub cukierki.

Kuchnia chanukowa 
Każde święto prócz czynnika religijnego i duchowego wymaga pewnej oprawy. A jak świętować jak nie przy smakołykach? Żydowskie święta to tradycja, także tradycja potraw i produktów używanych do ich przyrządzania. Ponieważ oliwa odegrała istotną rolę w historii cudu chanukowego, w trakcie trwania święta serwujemy potrawy przyrządzane na oleju. Najbardziej popularne są placki ziemniaczane zwane latkes oraz pączki - sufganiot. Innym zwyczajem jest serwowanie potraw przygotowanych z mleka i serów na pamiątkę Judyty i jej odwagi. 

Latkes  
4 średniej wielkości ziemniaki, 1 średniej wielkości cebula, 1/2 zielonej papryki*, 
2 jajka, 2 natki z pietruszki*, 3/4 filiżanki mąki macowej, sól i pieprz do smaku, olej roślinny. 
(*) - te dwie rzeczy nie są tradycyjnymi składnikami latkes. 
Zetrzyj ziemniaki, cebulę i zieloną paprykę do dużego garnka. Wyciśnij cały zbędny płyn. Dodaj jajka i natkę i dobrze wszystko razem zamieszaj. Dodawaj stopniowo miski macowej przez cały czas mieszając, aż do otrzymania lepkiej, przypominającej ciasto mieszaniny (może będziesz zmuszony zużyć całą mąkę w zależności od tego jak wysuszone były warzywa). Dodaj kilka szczypt czarnego pieprzu i soli (tylko nie kosztuj mieszaniny - jest obrzydliwa!). Nie martw się, jeśli mieszanina przybierze pomarańczowy odcień; zniknie to podczas smażenia. Ogrzej około 1,5 centymetra oleju do średniej temperatury. Uformuj masę w małe cienkie placuszki o rozmiarze małej bułki hamburgerowej. Usmaż wszystko na oleju. Bądź cierpliwy: zajmie to trochę czasu, a ciągłe przerzucanie i obracanie smażących się placków usmaży je tylko na powierzchni - w środku będą surowe. Obróć je na drugą stroną dopiero wówczas, gdy spód przybierze złotobrązowy kolor. Ułóż gotowe latkes na papierowym ręczniku w celu wysuszenia. Jedz ciepłe z sosem kwaśnym lub jabłkowym. Można je odgrzać w kuchence mikrofalowej, ale nie w piecyku, chyba, że naprawdę prawidłowo je zrobisz. Wariacje na temat latkes mogą być przeróżne, praktycznie wszystko można tam dodać np. tuńczyka, makrele, mogą być latkes marchwiowe lub dyniowe (tak samo wykonać tylko zamiast ziemniaków bierzemy marchew lub dynie). 

Sufganiot/pączki  
2,5-3 szklanki mąki, 1 szklanka mleka, 3 łyżki cukru, 3 łyżki oleju, 1 łyżka drożdży, 
2 łyżki kminku. 
Rozpuścić drożdże w mleku plus pół szklanki mąki, cukier, wymieszać odstawić na ok. 15 minut. Kiedy urośnie, dodać mąki, aby dało się zagnieść dość miękkie ciasto. Potem dodać olej i wgnieść dokładnie w ciasto. Czekać aż wyrośnie. Gdy urośnie, dodać kminek i łyżeczkę soli. Wyrobić, rozwałkować na 1,5 cm i wycinać romby lub trójkąty (3 cm). Smażyć je 6 - 8 minut (nie muszą przedtem rosnąć). 

Racuchy z jabłkami 
Przepis banalnie prosty: jajka, mąka, mleko (może być pół na pół z kefirem), jabłka sól i cukier, soda. Wszystko wymieszać (ja robię z białek pianę i dodaje na końcu do reszty) dodać pokrojone w plastry jabłka i nakładać łyżką na rozgrzaną patelnie. Smażyć z dwóch stron. Podawać z cukrem pudrem. 

Sernik Judyty 
1 kg sera, 8 jaj, 1 szklanka cukru, łyżka mąki krupczatki, margaryna, budyń śmietankowy (bez cukru), rodzynki. 
Jajka z cukrem utrzeć na gładko, dodać ser, zmiksować razem, dodać margarynę następnie budyń i łyżkę mąki. Na koniec obsypane w mące rodzynki, delikatnie wymieszać 
i wylać na formę. Piec przez 40 min w piekarniku o temp 170 stopni. 

Serowe placuszki 
Kostka białego sera, jajko, cebula, sól, cukier, pieprz, mąka. 
Utrzeć ser z jajkiem, dodać posiekaną drobno cebulkę i przyprawy. Do tego dodajemy mąkę aby wyszło jednolite ciasto, z którego formujemy placuszki i smażymy na oleju. Podajemy z cukrem lub śmietaną. 

Bajgle - precle: 
150 g mąki, 10 g masła roślinnego, sól, 2 g drożdży, jajko, gruba sól. 
Rozprowadzić drożdże w wodzie, po czym zarobić ciasto razem drożdżami i odstawić na 30 minut do rośnięcia. Podzielić ciasto na 8 kawałków i uformować wałeczki. Zwijać po 2 wałeczki i wkładać do wrzącej wody, a gdy wypłyną na wierzch, wyjąć łyżką cedzakową, wyłożyć na wysmarowaną olejem blachę, posypać grubą solą i wstawić do gorącego pieca. 

Bubele I 
6 jajek, 6 łyżek mąki macowej, 2 łyżki cukru, łyżka oleju, sól. 
Utrzeć jajka z cukrem, dodać mąkę i olej. Ubić białka na pianę z solą i delikatnie wymieszać razem. Na niewielkiej ilości oleju smażyć placki po obu stronach. Posypać po wierzchu cukrem pudrem. Podawać gorące. 

Tatar ze śledzia 
Śledzie - 60 dag, cebula - 15 dag, papryka czerwona - 15 dag, ogórek świeży - 15 dag, żółtka - 2 szt., sól, pieprz do smaku. 
Wymoczone płaty śledziowe drobno posiekać, dodać pokrojone w drobną kostkę: surową cebulę, świeżą czerwoną paprykę oraz świeży ogórek. Do masy dodać dwa żółtka, sól, pieprz do smaku i wymieszać. 

Śledź siekany 
50 dag filetów śledziowych a la matjas, 3 średnie cebule, 4 jajka, 4 łyżki oliwy 
z oliwek, 10 ml octu 2 łyżki cukru. 
Filety namoczyć na 1/2 godz. w dużej ilości zimnej wody. Osączyć i osuszyć. Drobno posiekać. Cebulę obrać i pokroić w drobną kostkę. Jajka ugotować na twardo, ostudzić, obrać ze skorupek i drobno posiekać. Wszystkie składniki połączyć. Dodać oliwę, cukier i ocet. Dokładnie wymieszać. Podawać jako przekąskę z biały pieczywem. 

Czerwona zupa rybna 
2 lub 3 karpie (ok. 1 kg), zielenina jak do rosołu: marchew, pietruszki korzeń, por, seler, 4 cebule, angielskie ziele ( 2-3 ziarnka) pieprz ziarnisty czarny, 2 łyżki koncentratu pomidorowego, sól lub vegeta do smaku, 5 ząbków czosnku wyciśniętych przez praskę, świeża bazylia lub mięta lub suszone odpowiedniki, owoc papryki czerwonej słodkiej i 3 łyżeczki papryki słodkiej w proszku, około 1,5 litra wody. 
Sprawione i wymyte karpie (razem z ogonami i głowami) zalać wodą w garnku, wrzucić obrane cebule, marchew, seler, pietruszkę, ziele angielskie i pieprz. Gotować na średnim ogniu ale tak, aby ryby się nie rozgotowały, jeśli się rozgotują to też nie będzie problemu. Wyjąć ryby, przecedzić wywar. Zdjąć skórę, oddzielić ości, ogony i głowy. Do wywaru dodać pokrojoną w paseczki paprykę, por pokrojony w talarki, marchewkę pokrojoną jak kto chce (tę z wywaru) i seler też jak kto lubi. Dodać ponownie ziarnko ziela angielskiego i połowę mięsa z ryb (im większe kawałki mięsa tym lepiej). Gotować na wolnym ogniu aż papryka będzie miękka. Wtedy dodać pomidory lub przecier, paprykę w proszku, osolić i dodać pieprzu do smaku. Włożyć resztę mięsa z ryb. Dodać zmiażdżony czosnek i posiekane świeże zioła lub susz ziołowy. Przykryć garnek i odstawić na 10 minut lub trzymać na minimalnym płomieniu. 

Serowe kotleciki 
1 kg ziemniaków, 30 dkg sera białego, 2 cebule, jajo, trochę bułki tartej, sól, pieprz. 
Ugotowane ziemniaki i ser zemleć w maszynce. Cebulę drobno posiekać i zeszklić, dodać do zmielonych ziemniaków i sera. Wbić jajo. Wymieszać wszystko razem, aby utworzyła się jednolita masa. Doprawić solą i pieprzem do smaku. Formować kotleciki wielkości dłoni i obtaczać w bułce tartej. Smażyć na rozgrzanym tłuszczu z obu stron do lekkiego zarumienienia. Kotleciki podawać z surówką z kapusty kiszonej. 

Zapiekanka 
250 gram makaronu wstążki, 4 jajka, 135 gram cukru pudru (w przepisie oryginalnym było 155 gram), 1 łyżeczka aromatu waniliowego, skórka starta z całej cytryny, 2 łyżki soku 
z cytryny, 500 gram półtłustego twarogu, 250 gram tłustej śmietany 18%, 125 ml (pół szklanki) mleka, 50 gram rodzynek, czubata łyżeczka cynamonu, łyżka oleju. 
Makaron ugotować w osolonej wodzie, przelać na sicie zimną wodą, żeby się nie posklejał. Piekarnik nagrzać do 180 stopni. Średniej wielkości formę do pieczenia albo spore naczynie żaroodporne wysmarować olejem. 
Ubić całe jajka z cukrem aż zrobią się puszyste (około 5 minut), dodać esencję waniliową, skórkę i sok z cytryny, a następnie pokruszony ser, śmietanę i mleko. Wszystko dokładnie zmiksować. Jeśli nie uda się Wam tego dokonać za pomocą miksera i zostaną grudki twarogu, przelejcie masę do specjalnego naczynia do miksowania koktajli nakładanego na mikser, powinno pomóc. Teraz wystarczy wymieszać wszystko z makaronem i rodzynkami i przelać do natłuszczonej formy. Wierzch zapiekanki posypujemy równomiernie cynamonem i wstawiamy ją do gorącego piekarnika bez przykrycia. Czas pieczenia wynosi 50-60 minut, aż zapiekanka stwardnieje z wierzchu i przyrumieni się. 

Sasznie 
10 średnich ziemniaków, 1/2 szklanki mąki pszennej, 1 cebula, 200 g twarogu, 2 jaja, sól, pieprz. 
Ziemniaki ugotować w mundurkach, ostudzić w zimnej wodzie, obrać, zmielić, dodać mąkę, 1 jajo i sól. Dobrze wymieszać i uformować placuszki. Pośrodku kłaść farsz z twarogu, drobno posiekanej cebuli, 1 surowego jajka - wyrobić na gładką masę, posolić, popieprzyć. Sasznie panierować w mące i następnie smażyć z obu stron na złoty kolor. Podawać na gorąco z masłem lub kwaśną śmietaną.